Gabinet federalny Australii

Gabinet federalny Australii (Cabinet) stanowi najwyższą rangą część rządu federalnego Australii. Składa się z premiera federalnego oraz najważniejszych spośród wskazanych przez niego ministrów.

Powoływanie

Rząd federalny (czyli gabinet oraz pozostali ministrowie) powoływany jest przez gubernatora generalnego Australii w imieniu monarchy, przy czym tradycyjnie gubernator mianuje premierem przywódcę partii lub koalicji dysponującej większością w Izbie Reprezentantów, zaś ministrami wskazanych przez niego kandydatów. Gubernator generalny powołuje nowy rząd nie rzadziej niż po każdych wyborach, choć możliwa jest również zmiana rządu w środku kadencji, przede wszystkim w razie śmierci lub dymisji premiera. Jeśli nawet partia lub koalicja rządząca uzyskuje reelekcję i premier pozostaje u władzy, w nowej kadencji formalnie kieruje zupełnie nowym rządem.

Podział na gabinet i pozostałych ministrów

Ministrowie niewchodzący w skład gabinetu określani są jako junior ministry lub outer ministry. Wszyscy ministrowie razem nazywani są ministry, można też określać ich terminem government, choć jego zakres znaczeniowy jest jeszcze szerszy i obejmuje wszystkie osoby zasiadające w departamentach rządowych z nadania politycznego (po polsku zarówno ministry, jak i government, tłumaczone są jako „rząd”). Rozróżnienie na Cabinet i junior ministry pojawiło się po raz pierwszy w czasie urzędowania siódmego gabinetu Roberta Menziesa (1956-58), wcześniej wszyscy ministrowie wchodzili w skład gabinetu. Posiadanie przez ministra rangi członka gabinetu ma charakter personalny, a w mniejszym stopniu wynika z zajmowanego stanowiska. Premier może powołać do gabinetu osobę, której poprzednik na tym samym stanowisku rządowym nie był jego członkiem lub odwrotnie. Może też zmienić rangę osoby bez zmiany jej zakresu kompetencji. Możliwe jest również podniesienie do rangi członka gabinetu jednego z wiceministrów – wszystko zależy od decyzji szefa rządu.

Lista gabinetów

lp.	gabinet	partia/koalicja rządząca	zaprzysiężenie	dymisja	powód dymisji
1	Gabinet Edmunda Bartona	Partia Protekcjonistyczna	1 stycznia 1901	24 września 1903	rezygnacja premiera
2	Pierwszy gabinet Alfreda Deakina	Partia Protekcjonistyczna	24 września 1903	27 kwietnia 1904	rezygnacja premiera
3	Gabinet Chrisa Watsona	Australijska Partia Pracy	27 kwietnia 1904	17 sierpnia 1904	rezygnacja premiera
4	Gabinet George’a Reida	Partia Wolnego Handlu	18 sierpnia 1904	5 lipca 1905	wotum nieufności
5	Drugi gabinet Alfreda Deakina	Partia Protekcjonistyczna	5 lipca 1905	12 grudnia 1906	wybory
6	Trzeci gabinet Alfreda Deakina	Partia Protekcjonistyczna	12 grudnia 1906	13 listopada 1908	rezygnacja premiera
7	Pierwszy gabinet Andrew Fishera	Australijska Partia Pracy	13 listopada 1908	2 czerwca 1909	rezygnacja premiera
8	Czwarty gabinet Alfreda Deakina	Związkowa Partia Liberalna	2 czerwca 1909	29 kwietnia 1910	wybory
9	Drugi gabinet Andrew Fishera	Australijska Partia Pracy	29 kwietnia 1910	24 czerwca 1913	wybory
10	Gabinet Josepha Cooka	Związkowa Partia Liberalna	24 czerwca 1913	17 września 1914	wybory
11	Trzeci gabinet Andrew Fishera	Australijska Partia Pracy	17 września 1914	27 października 1915	rezygnacja premiera
12	Pierwszy gabinet Billy’ego Hughesa	Australijska Partia Pracy	27 października 1915	14 listopada 1916	rozłam w partii rządzącej
13	Drugi gabinet Billy’ego Hughesa	Narodowa Partia Pracy	14 listopada 1916	17 lutego 1917	zmiana partii rządzącej
14	Trzeci gabinet Billy’ego Hughesa	Nacjonalistyczna Partia Australii	17 lutego 1917	5 maja 1917	wybory
15	Czwarty gabinet Billy’ego Hughesa	Nacjonalistyczna Partia Australii	5 maja 1917	3 lutego 1920	wybory
16	Piąty gabinet Billy’ego Hughesa	Nacjonalistyczna Partia Australii	4 lutego 1920	9 lutego 1923	wybory
17	Pierwszy gabinet Stanleya Bruce’a	Koalicja	9 lutego 1923	14 listopada 1925	wybory
18	Drugi gabinet Stanleya Bruce’a	Koalicja	14 listopada 1925	29 listopada 1928	wybory
19	Trzeci gabinet Stanleya Bruce’a	Koalicja	29 listopada 1928	22 października 1929	wybory
20	Gabinet Jamesa Scullina	Australijska Partia Pracy	22 października 1929	6 stycznia 1932	wybory
21	Pierwszy gabinet Josepha Lyonsa	Partia Zjednoczonej Australii	6 stycznia 1932	12 października 1934	wybory
22	Drugi gabinet Josepha Lyonsa	Partia Zjednoczonej Australii	12 października 1934	9 listopada 1934	utworzenie koalicji rządowej
23	Trzeci gabinet Josepha Lyonsa	Koalicja	9 listopada 1934	29 listopada 1937	wybory
24	Czwarty gabinet Josepha Lyonsa	Koalicja	29 listopada 1937	7 kwietnia 1939	śmierć premiera
25	Gabinet Earle’a Page’a	Koalicja	7 kwietnia 1939	26 kwietnia 1939	rezygnacja premiera
26	Pierwszy gabinet Roberta Menziesa	Partia Zjednoczonej Australii	26 kwietnia 1939	14 marca 1940	utworzenie koalicji rządowej
27	Drugi gabinet Roberta Menziesa	Koalicja	14 marca 1940	28 października 1940	wybory
28	Trzeci gabinet Roberta Menziesa	Koalicja	28 października 1940	28 sierpnia 1941	rezygnacja premiera
29	Gabinet Arthura Faddena	Koalicja	28 sierpnia 1941	7 października 1941	rezygnacja premiera
30	Pierwszy gabinet Johna Curtina	Australijska Partia Pracy	7 października 1941	21 września 1943	wybory
31	Drugi gabinet Johna Curtina	Australijska Partia Pracy	21 września 1943	6 lipca 1945	śmierć premiera
32	Gabinet Franka Forde’a	Australijska Partia Pracy	6 lipca 1945	13 lipca 1945	rezygnacja premiera
33	Pierwszy gabinet Bena Chifleya	Australijska Partia Pracy	13 lipca 1945	1 listopada 1946	wybory
34	Drugi gabinet Bena Chifleya	Australijska Partia Pracy	1 listopada 1946	19 grudnia 1949	wybory
35	Czwarty gabinet Roberta Menziesa	Koalicja	19 grudnia 1949	11 maja 1951	wybory
36	Piąty gabinet Roberta Menziesa	Koalicja	11 maja 1951	9 lipca 1954	wybory
37	Szósty gabinet Roberta Menziesa	Koalicja	9 lipca 1954	11 stycznia 1956	wybory
38	Siódmy gabinet Roberta Menziesa	Koalicja	11 stycznia 1956	10 grudnia 1958	wybory
39	Ósmy gabinet Roberta Menziesa	Koalicja	10 grudnia 1958	22 grudnia 1961	wybory
40	Dziewiąty gabinet Roberta Menziesa	Koalicja	22 grudnia 1961	18 grudnia 1963	wybory
41	Dziesiąty gabinet Roberta Menziesa	Koalicja	18 grudnia 1963	26 stycznia 1966	rezygnacja premiera
42	Pierwszy gabinet Harolda Holta	Koalicja	26 stycznia 1966	14 grudnia 1966	wybory
43	Drugi gabinet Harolda Holta	Koalicja	14 grudnia 1966	19 grudnia 1967	śmierć premiera
44	Gabinet Johna McEwena	Koalicja	19 grudnia 1967	10 stycznia 1968	rezygnacja premiera
45	Pierwszy gabinet Johna Gortona	Koalicja	10 stycznia 1968	12 listopada 1969	wybory
46	Drugi gabinet Johna Gortona	Koalicja	12 listopada 1969	10 marca 1971	rezygnacja premiera
47	Gabinet Williama McMahona	Koalicja	10 marca 1971	5 grudnia 1972	wybory
48	Pierwszy gabinet Gougha Whitlama	Australijska Partia Pracy	5 grudnia 1972	19 grudnia 1972	całkowita rekonstrukcja gabinetu
49	Drugi gabinet Gougha Whitlama	Australijska Partia Pracy	19 grudnia 1972	12 czerwca 1974	wybory
50	Trzeci gabinet Gougha Whitlama	Australijska Partia Pracy	12 czerwca 1974	11 listopada 1975	odwołanie premiera przez gubernatora generalnego
51	Pierwszy gabinet Malcolma Frasera	Koalicja	11 listopada 1975	22 grudnia 1975	wybory
52	Drugi gabinet Malcolma Frasera	Koalicja	22 grudnia 1975	20 grudnia 1977	wybory
53	Trzeci gabinet Malcolma Frasera	Koalicja	20 grudnia 1977	3 listopada 1980	wybory
54	Czwarty gabinet Malcolma Frasera	Koalicja	3 listopada 1980	11 marca 1983	wybory
55	Pierwszy gabinet Boba Hawke’a	Australijska Partia Pracy	11 marca 1983	13 grudnia 1984	wybory
56	Drugi gabinet Boba Hawke’a	Australijska Partia Pracy	13 grudnia 1984	24 lipca 1987	wybory
57	Trzeci gabinet Boba Hawke’a	Australijska Partia Pracy	24 lipca 1987	4 kwietnia 1990	wybory
58	Czwarty gabinet Boba Hawke’a	Australijska Partia Pracy	4 kwietnia 1990	20 grudnia 1991	rezygnacja premiera
59	Pierwszy gabinet Paula Keatinga	Australijska Partia Pracy	20 grudnia 1991	24 marca 1993	wybory
60	Drugi gabinet Paula Keatinga	Australijska Partia Pracy	24 marca 1993	11 marca 1996	wybory
61	Pierwszy gabinet Johna Howarda	Koalicja	11 marca 1996	21 października 1998	wybory
62	Drugi gabinet Johna Howarda	Koalicja	21 października 1998	26 listopada 2001	wybory
63	Trzeci gabinet Johna Howarda	Koalicja	26 listopada 2001	22 października 2004	wybory
64	Czwarty gabinet Johna Howarda	Koalicja	22 października 2004	3 grudnia 2007	wybory
65	Pierwszy gabinet Kevina Rudda	Australijska Partia Pracy	3 grudnia 2007	24 czerwca 2010	rezygnacja premiera
66	Pierwszy gabinet Julii Gillard	Australijska Partia Pracy	24 czerwca 2010	14 września 2010	wybory
67	Drugi gabinet Julii Gillard	Australijska Partia Pracy	14 września 2010	26 czerwca 2013	rezygnacja premiera
68	Drugi gabinet Kevina Rudda	Australijska Partia Pracy	27 czerwca 2013	18 września 2013	wybory
69	Gabinet Tony’ego Abbotta	Koalicja	18 września 2013	15 września 2015	rezygnacja premiera
70	Pierwszy gabinet Malcolma Turnbulla	Koalicja	15 września 2015	19 lipca 2016	wybory
71	Drugi gabinet Malcolma Turnbulla	Koalicja	19 lipca 2016	24 sierpnia 2018	rezygnacja premiera
72	Pierwszy gabinet Scotta Morrisona	Koalicja	24 sierpnia 2018	29 maja 2019	wybory
73	Drugi gabinet Scotta Morrisona	Koalicja	29 maja 2019	23 maja 2022	wybory
74	Gabinet Anthony’ego Albanesego	Australijska Partia Pracy	23 maja 2022

Bibliografia

• Premierzy Australii i ich gabinety (baza danych Archiwum Narodowego Australii) (ang.) [dostęp 2011-08-16]